Αντιμετώπιση προκλήσεων στον αγροδιατροφικό τομέα της Αττικής μέσω καινοτομίας και συνεργασίας
Από τις βασικότερες προκλήσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει ο αγροδιατροφικός τομέας της Περιφέρειας Αττικής, αλλά και κάθε Περιφερειακή οντότητα, είναι αφενός η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μέσω της καινοτομίας των προϊόντων τους, και αφετέρου η ανάδειξη νέων επιχειρηματικών ευκαιριών μέσω της δημιουργίας δικτύων συνεργασίας μεταξύ του επιχειρηματικού και επιστημονικού κόσμου, καθώς και η επακόλουθη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της παραγόμενης έρευνας.
Βασικό συγκριτικό πλεονέκτημα της περιφέρειας Αττικής, όσον αφορά την ανάπτυξη του τομέα της μεταποίησης, αποτελεί η ύπαρξη σημαντικού ερευνητικού, καινοτομικού και επιχειρηματικού δυναμικού που είναι συγκεντρωμένο σε αυτή.
Μειωμένη παραγωγικότητα στον πρωτογενή τομέα παρά τον πλούτο της φυτικής βιοποικιλότητας
Σύμφωνα με στοιχεία της Περιφέρειας, στον κλάδο της βιομηχανίας τροφίμων δραστηριοποιούνται 3.461 επιχειρήσεις που παράγουν το 1,78% του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων της Περιφέρειας. Λόγω της δυναμικής αυτής του κλάδου, οι επιδόσεις των προϊόντων τροφίμων στις εξαγωγές είναι ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒΕ, τα τρόφιμα συμμετείχαν στις εξαγωγές της Αττικής με μερίδιο 7%.
Ωστόσο, την ίδια εικόνα στο αποτύπωμα της οικονομίας της Περιφέρειας δεν εμφανίζει ο Πρωτογενής της Τομέας οποίος είναι ο μικρότερος παραγωγικός τομέας της Περιφέρειας και σε όρους απασχόλησης, με τα τελευταία χρόνια οι θέσεις εργασίας του να έχουν μειωθεί λόγω της οικονομικής κρίσης κατά 22.6 %.
Την μειωμένη παραγωγικότητα του πρωτογενή τομέα δεν έχει καταφέρει να αντισταθμίσει ούτε η πλούσια φυτική βιοκοινότητα που διαθέτουν οι περιοχές της Αττικής.
Στρατηγικό Σχέδιο και Εξειδίκευση στον Αγρο-βιομηχανικό Τομέα της Αττικής
Όπως άλλωστε περιγράφεται στο Στρατηγικό Σχέδιο Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Αττικής στον αγρο- βιομηχανικό τομέα, ο οποίος αποτελεί σημαντική συνιστώσα της οικονομίας της Περιφέρειας, υπάρχει ισχυρή εξειδίκευση σε πολλούς κλάδους και υπηρεσίες, όπως είναι αυτός της μελισσοκομίας, με σημαντικές δυνατότητες αύξησης της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων τους, ενώ είναι ουσιαστικά ανεκμετάλλευτες οι δυνατότητες αξιοποίησης των αρωματικών & φαρμακευτικών φυτών και συνολικά του ενδημικού βιολογικού κεφαλαίου της Περιφέρειας.
Η ανάδειξη της φυτικής βιοποικιλότητας της Περιφέρειας Αττικής μέσα από την αξιοποίηση των μελισσοκομικών (αρωματικών & φαρμακευτικών) της φυτών για την παραγωγή νέων, βελτιωμένων, καινοτόμων και γαστρονομικών προϊόντων μελιού, αποτελεί τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους είναι δομημένη η παρούσα Ερευνητική Πρόταση.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Περιφέρειας, οι περιοχές της Αττικής παρουσιάζουν αξιόλογο αριθμό ενδημικών φυτών, πάνω από 8% του συνόλου της χλωρίδας της.
Η Αττική έχει την τύχη να διαθέτει πολλούς τύπους βιοτόπων, που συμβάλουν στην υψηλή βιοποικιλότητά της.
Φυτική Βιοποικιλότητα και Γεωμορφολογία της Αττικής
Το αποτέλεσμα είναι η χλωρίδα της Αττικής να αριθμεί τόσα είδη όσο περίπου τα δύο τρίτα των φυτών ολόκληρης της Βρετανίας.
Επιπροσθέτως, η γεωμορφολογία της Αττικής προσφέρει ένα πλήθος διαφορετικών ενδιαιτημάτων, με αποτέλεσμα την ύπαρξη περίπου 1.200 διαφορετικών φυτών.
Την περισσότερη χλωρίδα την έχει η Πάρνηθα που περιλαμβάνει σχεδόν 1.100 taxa (με τον όρο αυτό περιλαμβάνουμε τα είδη και τα υποείδη μαζί), δηλαδή όσα έχει όλη η Σκανδιναβία. Επιπλέον, από τα 1.100 αυτά taxa, τα 92 είναι ελληνικά ενδημικά.
Παρόλο τον αξιόλογο φυτικό πλούτο που διαθέτει η Περιφέρεια Αττικής η αξιοποίηση της φυτικής της βιοποικιλότητας παραμένει ανεκμετάλλευτη λόγω έλλειψης σχετικής ενημέρωσης από τους παραγωγούς.
Η ανάδειξη των μελισσοκομικών (αρωματικών &φαρμακευτικών) φυτών της Περιφέρειας Αττικής μέσα από την ανάκτηση πολύτιμων θρεπτικών συστατικών και βιοδραστικών εκχυλισμάτων, εφαρμόζοντας “πράσινες” τεχνολογίες αιχμής, υψηλής ποιότητας, φιλικές προς το περιβάλλον αποτελεί έναν από τους στόχους της παρούσας Ερευνητικής Πρότασης.
Παράλληλα, η μελισσοκομία και τα προϊόντα μελιού είναι υψίστης σημασίας για την οικονομία της Περιφέρειας λόγω του αυξημένου πληθυσμού κυψελών που είναι τοποθετημένες κυρίως στις περιοχές της ανατολικής Αττικής.
Η σημασία των καινοτόμων τεχνολογιών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των ελληνικών προϊόντων μελιού
Ωστόσο η έλλειψη τεχνολογιών καινοτομίας στα προϊόντα μελιού τα κάνει να είναι λιγότερο ανταγωνιστικά και λειτουργεί παρεμποδιστικά στην προώθηση των υψηλής διατροφικής αξίας ελληνικών προϊόντων στις αγορές του εξωτερικού.
Διεθνώς, η καινοτομία στον τομέα της αγροδιατροφής έχει ισχυρή δυναμική, όπως αναδεικνύεται και από την ιδιαίτερα υψηλή παραγωγικότητα σε βορειότερες χώρες της Ευρώπης (όπως η Ολλανδία).
Οι τεχνολογίες ενθυλάκωσης είναι ένα ολοένα εξελισσόμενο εργαλείο που διαθέτουν στην φαρέτρα τους οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών για την αύξηση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους.
Τα οφέλη των τεχνολογιών ενθυλάκωσης για την αναβάθμιση των αγροδιατροφικών προϊόντων
Η βελτίωση της ανθεκτικότητας του τελικού προϊόντος, η αύξηση της διάρκειας ζωής του λόγω αντίστασης στις ανεπιθύμητες οξειδώσεις, η μείωση της απώλειας των θρεπτικών του συστατικών, η βραδεία και ελεγχόμενη αποδέσμευση των συστατικών του είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η εφαρμογή των συγκεκριμένων τεχνολογιών στα αγροδιατροφικά προϊόντα.
Η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών ενθυλάκωσης και εγκλεισμού βιοδραστικών εκχυλισμάτων σε προϊόντα μελιού και η παραγωγή νέων, βελτιωμένων, καινοτόμων και γαστρονομικών προϊόντων διατροφής, αποτελεί έναν επιπλέον στόχο της παρούσας Ερευνητικής Πρότασης.
Μεταξύ άλλων, η γεωγραφική θέση που η Περιφέρεια Αττικής κατέχει, σαν πύλη εισόδου στην Ε.Ε. από τις ευρύτερες περιοχές της Ασίας, αλλά και τα ισχυρά στοιχεία παράδοσης και πολιτισμού που διαθέτει, συμπεριλαμβανομένων της Αρχαίας Αθήνας και των Αθηναίων Φιλοσόφων της, ευνοούν την οικοδόμηση ισχυρής διεθνούς ταυτότητας/επωνυμίας (brand identity) στα προϊόντα της και δημιουργούν σημαντικές δυνατότητες για την προώθηση των υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων μελιού στις αγορές του εξωτερικού.
Στην επίτευξη του στόχου αυτού συμβάλει επίσης και η ανάπτυξη του τουρισμού στην Αττική, καθώς μπορεί να απολέσει το όχημα μέσω του οποίου τα προϊόντα αυτά να γίνουν περισσότερο γνωστά στις διεθνείς αγορές